Iran - Eindhoven (nawoord)

(link met fotoalbum volgt)

De boerenkoolstamp, bruine boterhammen met (pinda)kaas en het regenachtige weer hebben voor een naadloze acclimatisatie in Nederland gezorgd ;-)). De tuin is onder handen genomen, de boodschappen gedaan, inclusief pepernoten! Laat maandag maar komen! Hoe was je vakantie, wordt er al gevraagd!? Is het wat je verwacht had? Was het veilig? Hebben ze last van sancties? Zelf nog ergens last van gehad?

Als we nu terugblikken, kunnen we volmondig beamen dat het een prachtige - ontspannen reis/vakantie was! En dat is voor het leeuwendeel de verdienste van de Iraniers zelf!

Kijk, mooie gebouwen neerzetten kan menig land/volk wel. Het gebouw onderhouden is trouwens een andere punt -;). Mooie natuur hebben is geluk of pech hebben. Iran heeft zoveel land (3 x zo groot als Frankrijk), daar is altijd wel iets moois te vinden. Maar het contact met de lokale bevolking maakt een reis af (of maakt het kapot). We hebben inmiddels best veel landen bezocht en ook namens Natascha onze reisgenote, kan ik zeggen dat we nog nooit een zo hartelijke, vriendelijke en geinteresseerde bevolking hebben ontmoet, echt geweldig!

Je loopt zomaar op straat, mensen kijken je aan, glimlachten en vaak hoorden we " Welcome in our country, we hope you will enjoy!" of aleen maar Hello, hello! Iraniers wordt het naar het buitenland reizen erg moeilijk gemaakt, ze zijn nauwelijks buitenlanders gewend. En grijpen elke mogelijkheid aan om contact te leggen met een buitenlander. Maar, ze lijken vaak beschroomd en durven niet (zo goed). Dat zie je vaak, die aarzeling. De jeugd is wat dat betreft makkelijker en kennen ook vaak al wat engels, dus die gaan het contact makkelijker aan. Kom daar in Nederland maar eens mee aan! Je loopt in Eindhoven, Venlo, Veghel, Schijndel over straat en je ziet iemand met een niet blanke huidskleur of klederdracht die duidelijke niet Nederlander is. Roep jij die spontaan aan: He hallo!, welkom in ons land, hoop dat je een fijne tijd hebt? En je lacht een keer en loopt door, meer doe je niet. Of je vraagt die meneer of mevrouw even, mag ik met je op de foto!? Goeie kans dat je vreemd aangekeken wordt! Nee die foto doe maar niet, zie je in hun ogen. Wat moet je trouwens van me zie je in het ballonnetje boven hun hoofd?

Het gebeurt daar continue, het is ontwapend om dat mee te maken en te ervaren dat ze gewoon het contact met je willen en er geen achterliggende gedachte is. Of nouja, als je in de buurt van toeristenwinkels loopt, begint het gesprek inderdaad zoals ik schetste, maar komt er op het eind vaak een zinnetje als.....ik heb daar een shop met perzische kleden ;-)), wil je komen kijken en een kopje thee drinken? ;-)). Maar goed, ook dat is normaal voor een ondernemer en het gebeurt altijd op een aardige manier. En als je vriendelijk bedankt (we hadden we makkelijk een paar weken in een shop kunnen bivakkeren in plaats van een hotel en thee kunnen drinken), ze dringen ze ook niet aan, wel zo beleefd ;-)). Voorbeeld. Ik zat in de wachthal van het treinstation, tikt er een man achter me op mn schouder die beleefd vraagt: Waar komt u vandaan? Spreekt u engels? Mag ik misschien heel even met u praten? Uuuh, mag ik dan even langs u komen zitten? En hij begint zich voor te stellen, zijn baan, zijn familie etc. Wat ik van Trump vind? Nouja, je bent zo een kwartier verder, prachtig toch? Scholieren die giechelend (want meestal meisjes) voorbijlopen, de gesluierde hoofden nog eens omdraaien, en dan met zijn vieren vijven naar ons terug lopen. Eentje is altijd de dapperste en begint het gesprek. En van lieverlee, beginnen de anderen haar vragen te stellen die zij ons weer stelt en die zij terugvertaalt. En of ik een Instagram account heb, willen ze delen ;-)).

Is dit wat we verwacht hadden? Ja, zeker. Want dat hadden we overal gelezen en gehoord in onze voorbereidingen. Maar het weten en het meemaken is wel wat anders! Ook als het is met vouwen die geheel in het zwart gekleed zijn en hier in Nederland vaak een negatief imago met zich meedragen. Daar zie je zoveel van die vrouwen lopen dat het mij op den duur niet meer opviel. Ook zij kijken je vriendelijk en extravert aan en stellen hun vragen. Maar goed/ inderdaad, er zijn ook gesluierde vrouwen die strikt(er) zijn in de zeden van het land en je niet aankijken, of zelfs hun gewaad/doek meer voor hun gezicht trekken. Dat gebeurt dus ook he!

En hoe het Marianne beviel met de hoofddoek om, wat vond zij daar van? Ze heeft jarenlang gezegd dat ze dat nimmer zou doen, die verplichting vond en vindt ze nog steeds niets.
En het is heet met zo'n doek om, altijd natte haren in je nek;-)) en je kapsel in de mineur ;-((! Maar, ze is er min of meer aan gaan wennen en het werd een kleine routine. Als prettig neveneffect
kochten Marianne en Natascha nog maar wat meer leuke sjaals ;-)). Als de hoofddoek ooit afgeschaft wordt, denk ik dat er een groot deel van de kleding economie instort!

Merkten we verder niets van de zogenaamde zedenpolitie of zo dan? De dames zijn bij mijn weten nooit door iemand aangesproken op hun kleding of hoofddoek. Alleen bij twee heiligdommen mochten zij (vrouwen in het algemeen) alleen binnen als ze een chador om hadden.
En die werd dan ter beschikking gesteld en er werd gewoon uitgelegd hoe je die moest dragen. Ik keek ook naar hoe iraanse vrouwen hun hoofddoeken droegen en zag grote verschillen. Er zijn vrouwen die de hoofddoek strak om het gezicht trekken en er zijn vrouwen die bijna uitdagend hun hoofddoek naar achter lieten zakken tot die in de nek hing.
Ik heb een paar keer - op een afstand van 15-20 meter- gezien dat een man in een park bij een vrouw een opmerking maakte (ik kon het uiteraard niet verstaan) en dat de vrouw snel de hoofddoek omhoog deed, waarna de man wegliep. Nee, hij had geen uniform aan of een voor mij begrijpbare insigne dat een relatie had met de “ zedenpolitie”. Een andere keer zag ik een man een jonge vrouw aanspreken die alleen op een muurtje zat. Ze droeg voor mij haar hoofddoek normaal, broeklengte ook OK. Er sprak iets uit de houding van de man (20 jaar ouder of zo) dat hij haar berispte en zij zat daar wat timide en gelaten/passief bij. Of ze iets misdaan had? Ik weet het niet. Ze was niet aan het fotograferen, ze schreef niet, geen muziek maken, geen mobieltje in de hand, ze zat daar te kijken en had verder niemand bij zich. Was dat het misschien? Een jonge vrouw die alleen over straat gaat, dat is verkeerd? Je wordt dan wel aan het denken gezet.

In een boek over Iran (van 2017) dat we lazen kort voor vertrek werd beschreven hoe de politie op straat en verkeer (soms indringend) aanwezig was. Bijna niets van gemerkt deze reis! Er was verkeerspolitie, die soms iraanse auto's aanhield (snelheidscontrole, - camera's, -waarschuwingsborden zagen we vaak), maar onze auto – een busje voor 9 personen- nooit. We zijn bij Bam wel een paar politieposten gepasseerd. Die stad ligt op de rand van een regio waar het onrustig kan zijn en waar ook soms berovingen of overvallen plaats vinden, maar ook bij die politiepost werd alleen vriendelijk gezwaaid en konden we doorrijden. In het gelezen boek werd de auteur daar nog uit de bus gehaald, moest mee naar een kantoor en tekst en uitleg geven.

In Isfahan was er op het grote plein een Toeristen politie, maar wat die daar deden weet ik niet. Die zaten met zijn drieen in hun hokje en wisten ons te vertellen waar het VVV was en deelden ons een kaart van de stad uit. Kon je je daar melden als er je portemonnee gezakkenrold was? Geen flauw idee, aan zakkenrollen doen ze niet in Iran! Toeristen hebben het geld in een buidel op hun lijf en dat rolt alleen maar om de vetrollen .-))) en de Iraniers zelf hebben nauwelijks geld om te rollen denk ik zo. Doen heel veel met hun iraanse pinpas.

Is er nou niets tegen gevallen? De hotels, de douches? Internet? Wat betreft de hotels, die waren prima. Niet de standaard die je in het westen tegenkomt, maar zeker voldoende, altijd goede bedden, bij de receptie kon je met engels terecht, er was gratis water in flesjes op de kamer, schoon linnen goed, geen kakkerlakken of ander ongedierte gezien. Een hotel had de airco in zijn totaal uit gezet, en die wilden ze niet aandoen voor ons, flauw! Ohja, en de grootste hotels deden wat lastig als we ons paspoort niet wilden afgeven, maar goed dat heb je kunnen lezen. En ja, internet, dat was soms wel lastig ja. Soms erg trage verbindingen, vandaar dat uploaden van fotoos niet altijd ging), uiteraard censuur voor een aantal websites maar die kun je omzeilen met VPN (doen ook alle iraniers). Zoals iraniers zeggen, niets mag, alles kan! Ja, ook in Iran kun je alcohol krijgen als je wil. Maar dat wilden we niet ;-)).

En dan wat over het eten. Voor de ontbijten hoef je niet naar Iran te gaan, dat heeft in de hotels in ieder geval heeft geen hoogstaande ontbijtcultuur en een iranier die van huis naar zijn haar werk vertrekt zal ook niet uitgebreid ontbijten. Maar we kwamen niets te kort hoor! Op straat zie je veel fastfood tenten met hamburgers, pizza’s en kebab. We hebben 1-2 x een Chinees gezien denken we.
Een Mexicaan of zo kom je er niet tegen. Er zijn in elke stad wel een stel (handvol) hotels of restaurants die traditioneel iraans eten serveren, maar dat is dus beperkt. En als je onderweg bent met de auto of bus, dan is kebab het enige wat er langs de weg te krijgen is (op een uitzondering na, daar was weer wel een uitgebreid iraans buffet).

Of de grote steden welvarend zijn? Bv Isfahan? In zeker opzicht wel denk ik. Maar hoe moet je dat precies afmeten? Aan het aantal auto's ligt het niet. Die zijn er veel. Maar heel veel zijn er genutst en verroest, modellen van 30-40 jaar terug zijn geen uitzondering. Nieuwe auto’s zijn relatief goedkoop aan te schaffen hoorden we. Voor een iraans model met nieuwprijzen tussen 6 en 10 duizend euro. BMW, Mercedes en zo zijn alleen voor de rijken vertelde iemand me. Ik heb welgeteld een spiksplinter nieuwe BMW gezien, 2-3 mercedessen uit 1980 of. De laatste dag een Ford Focus, maar we zitten dan ook in noordwest Iran, tegen Turkije aan en waar hier een ware transporthub is en ik ineens ook wat westerse autologo' s op garages zie (Volvo, Scania, zelfs DAF).Met benzineprijzen van 8 eurocent de liter is het rijden niet duur. Over verzekeringen en belasting weet ik het niet.

Supermarkten en winkels dan. Je kunt daar alle produkten kopen die wij ook kennen, maar minder keus per produkt en al helemaal geen westerse merken. Heel veel in Iran wordt zelf gemaakt of China, Koreaans en dergelijke. Zijn er gevolgen van slechte economie te zien? Als je alleen al naar de waarde van de riaal kijkt, kan dat geen teken zijn dat de economie goed draait, maar ik ben geen econoom. De officiele koers van de riaal is ruwweg 50.000 voor 1 euro. Op straat of bij een exchange bureau of hotel krijg je 105.000 tot 125.000 riaal voor een euro. Ruim 2 x zo veel, niet zomaar een paar procent! Op straat wisselen heeft een risico op valse biljetten. Ik heb ergens gelezen dat de koopkracht van de iraniers sterk verminderd is. Rijken en welgestelden hebben daar nauwelijks last van zeggen ze. De middenstand des te meer en de echt armen het meest. Maar voor die groep wordt wel weer op andere manieren goed gezorgd, maar ik weet dat niet precies.

Als ik naar de jeugd kijk, hebben ze allemaal een smartphone, maar ook eenvoudige Nokia’s zijn er nog veel. Ik zie ook dat de smartphones vaak flink beschadigd zijn, glas kapot en zo. Bij een cafe kon je via een tablet bestellen, die was zo kapot dat ik op de printplaat er onder keek. Maar hij deed het nog wel. Geld voor repareren is er denk ik niet bij. Kleding: men ziet er voor 95% netjes uit, schone kleren, vaak modieus bij de welgestelden, maar ook de Adidas shirtjes en blingbling outfit, zeker bij sportschoenen. En kapperszaken waren er ook genoeg. Dus, ja je ziet de gevolgen van sancties zeker, maar ze proberen er iets van te maken. En omdat ze niet compleet afhankelijk van het westen zijn, kunnen ze via andere landen toch ook aan het gewenste komen. Dat wist de Sjah ook al. Die had goede banden met het Westen.

Meer weten over de Sjah? Lees dan verder

De Sjah van Perzie
De laatste Sjah (koning) van Perzie heette Mohammad Reza Pahlavi (Teheran, 26 oktober 1919 - Caïro, 27 juli 1980) Hij was de oudste zoon van Reza Pahlavi, die van 1925 tot 1941 sjah van Perzië (vanaf 1935 Iran) was. Op 16 september 1941 volgde hij zijn vader op als sjah. Hij regeerde Iran tot 1979, waarna ayatollah Khomeini aan de macht kwam. In 1941 werd hij na de Brits-Sovjetische invasie van Iran de nieuwe Sjah van Iran nadat de Britten en de Russen zijn vader Reza Sjah Pahlavi naar Johannesburg in Zuid-Afrika hadden verbannen. Die wilde in de Tweede Wereldoorlog neutraal blijven en had geweigerd de Perzische Corridor voor de geallieerden open te stellen. Mohammad Reza Pahlavi had echter geen absolute macht; het land was een constitutionele monarchie waar het staatshoofd slechts beperkte macht had. In 1951 werd Mohammad Mossadeq de minister-president van Iran. Nadat deze in 1953 de Iraanse oliebedrijven nationaliseerde, werd hij afgezet tijdens een door de Verenigde Staten gesteunde staatsgreep, onder de naam Operation Ajax. Dit leidde ertoe dat de Sjah de macht in eigen handen kreeg. Op 26 oktober 1967 kroonde de Sjah zichzelf en Farah Pahlavi in Shiraz. Bij die gelegenheid nam hij de traditionele titel van Koning der Koningen (sjah-in-sjah) aan, wat gelijkstaat met de keizerstitel. Hij had hiermee gewacht tot zijn machtspositie stevig was en het voortbestaan van de dynastie was verzekerd door de aanwezigheid van een troonopvolger. Er volgde een periode van opbouw, maar ook conflicten en hervormingen. Hij kreeg enige grootheidswaanzin, en leefde in te weelderige luxe. Dat viel na verloop van tijd allemaal niet in goede aarde en er braken protesten uit. Tenslotte vluchtte hij (hij was ook ernstig ziek) en ging in ballingschap. In april 1979 koos de Perzische bevolking per referendum voor een islamitische republiek in plaats van de monarchie, wat het lot van de sjah definitief bezegelde. Perzië werd in april 1979 uitgeroepen tot de Islamitische Republiek Iran. Khomeini, die aan de macht was, veranderde het gedeeltelijk verwesterste land in een streng religieus-fundamentalistische staat. Na medische behandeling in de Verenigde Staten in oktober 1979 en een kort verblijf in Panama, stierf Mohammad Reza Pahlavi, de laatste sjah van Perzië, in zijn ballingsoord Egypte aan kanker in 1980. Hij ligt begraven in een tombe in de ar-Rifai-Moskee in Caïro. Wat jullie misschien niet weten is dat de Sjah (en zelfs zijn vader 60 jaar eerder) een officieel staatsbezoek aan Nederland heeft gebracht! En wel in 1959, van 20 tm 24 mei. Ik was 24 (weken oud) en het staat me niet meer zo goed bij ;-). Maar het archief op internet biedt ons gelukkig volop informatie, met een verslag, foto's en zelfs bewegende beelden! (kijk op

https://www.vpro.nl/speel~WO_VPRO_040695~polygoon-hollands-nieuws-20-24-mei-1959-het-staatsiebezoek-van-zkh-de-sjah-van-perzi%C3%AB~.html (11 minuten)

of https://youtu.be/YOu9etKnmtM.

Hij kwam in Nederland aan met een kruiser vanuit Denemarken, en bezocht Amsterdam, met een kranslegging op de Dam. Een bezoek aan Rotterdam volgde, met het inzegenen van een olietanker die -uiteraard- zijn naam droeg. Daarna door naar Friesland, om het Friese stamboekvee te bewonderen. Hij wilde onze veeteeltkennis ook in Iran gebruiken. Straten, hekken, staarten en uiers werden gepoetst om het hoge bezoek alle eer aan te doen. Uitgebreid verslag is te zien op Youtube, https://invidio.us/latest_version?id=fIbEVQC9W60&itag=43
Natuuuurlijk ook een bezoek aan Brabant jawel, en wel naar het bloeiende Eindhoven! Ja, Philips was natuurlijk in beeld (en geluid) een opkomende producent van goede apparatuur en de Sjah bezocht het nu wel bekende Strijp S zelfs! Geloof je toch haast niet!? Waar wij de laatste keer stonden te hossen, stond destijds de Sjah van Perzie! Het Eindhovens Dagblad heeft daar ook nog beeldmateriaal van. Tussendoor op internet kun je op de website van de VPRO nog beelden vinden van de staatsbanketten, met koninklijke families, en andere edelen. Uiteraard in feestelijk en imponerende kledij. Prins Bernard met zijn voorliefde voor sportwagens zorgde verder voor een goede klik. De Sjah heeft bij afscheid uit Nederland (onder andere denk ik) een porseleinen beeldje van een koe mee gekregen. Wie weet staat dat nog in het paleis van de Sjah. Dat paleis staat er nog steeds en men zegt dat het na zijn vlucht nauwelijks veranderd is. Wordt een volgende keer om te bezoeken.


De Nederlandse koninklijke familie bezocht ook Iran, in 1963
https://wetenschap.nu/het-perzische-schip-met-goud-of-hoe-nederland-door-de-iraanse-revolutie-de-boot-miste/ en https://youtu.be/u9AluFE1oRc

Nog verder terug gaan?
https://ilibrariana.wordpress.com/2015/12/04/bezoek-van-sjah-nasreddin-aan-haarlem-in-1889/


To zover! Groeten!

Frans - Marianne en Natascha