The Great Game

The Great Game
Auteur. Peter Hopkirk, 1990

Ik zal in een notendop op mijn eigen manier proberen te verduidelijken waar dit boek over gaat. Misschien klopt het een en ander niet precies maar het gaat om de strekking.

Het boek bestrijkt een periode van ca 2 eeuwen, tussen 1750 en 1950 en richt zich op de strijd der wereldmachten van toen, op het centraalaziatisch deel. Inzet: de wereld veroveren of een zo’n groot mogelijk deel en dan liefst de strategische en /of rijke gebieden (met name India en China). Imperialisme dus! James Bond zou zich bij de avonturen thuis voelen! Maar deze verhalen zijn waar gebeurd en veel spannender, want bij James weet je altijd hoe het afloopt ;-)

Het grootste rijk ooit was het Mongoolse rijk. Rusland was toen een onderdeel ervan en maar heel klein in vergelijking met haar grootte op het hoogtepunt van het Russische rijk. Toen de Mongolen uitgerangeerd waren vertoonde ook Rusland expansiedrift (net als vele andere landen waaronder Engeland, Nederland), en breidde uiteindelijk uit tot in het verre oosten bij Vladiwostok en in het zuiden naar Oezbekistan, Kyrgyzstan etc, landen die nu weer zelfstandig geworden zijn. Het was de tijd van het imperialisme. In de 18-19 eeuw was Engeland de wereldmacht en had het rijke India al in bezit. Engeland en Rusland waren steeds bezig om hun grenzen te verleggen, versterken omdat ze rijke gebieden wilden uitbuiten en omdat ze van elkaar wisten/ vermoedden dat a) Engeland vanuit India naar het noorden wilde uitbreiden (als buffer tegen de Russen) en dat Rusland naar het zuiden wilde uitbreiden om a) uiteindelijk India te willen innemen b) om een vermeende belofte van Peter de Grote in te lossen dat Rusland de wereld zou moeten beheersen. In deze strijd werden vaak spionnen her en der ingezet, ook in landen die tussen India en Rusland lagen, bv Afghanistan, Turkije, Armenie, Azerbeidjan, Georgie, Kazachstan en Perzie. De spionnen moesten ook vaak kleine koninkrijkjes bespioneren op militair sterkte, handelswegen, politieke belangen, interesses etc etc. Die koninkrijkjes waren bv de steden Khiva en Samarkand die destijds gewoon een enorm gebied bestrijkten. De heersers daar waren omkoopbaar, wreed, onbetrouwbaar en steeds in oorlog met elkaar. En er was nog slavernij, er waren bv 3000 russen als slaaf te werk in hedendaags oezbekistan/ Khiva. Zie daar de ingredienten tot een spannend boek en dat inzicht geeft in hoe de wereldmachten elkaar toen het leven zuur maakten. In feite kun je al zeggen dat er in die tijd in Engeland een Rusland-fobie was en dat de russen de britten niet vertrouwden. Ze kenden toen de term Koude Ooorlog niet maar eigenlijk wat het toen gewoon een Hete Oorlog, want er werd toen wel degelijk gevochten, oorlog gevoerd. Voorbeelden: Engeland vocht in Afghanistan en had Khabul en Herat in bezit. Breidde uit naar Ladakh, Sikkim en Sind. Rusland had delen van de Kaukasus en de Krim veroverd maar werd daar verslagen door de Britten. Die wilden beletten dat Rusland toegang tot de zuidelijke zeeroutes kreeg. Rusland stuurde een leger naar Khiva (Oezbekistan) maar slechts 1000 van de 15000 man overleefden het, deze keer niet door oorlog maar door dat het leger in de bergen strandde. Vanwege een extreem strenge vroege winter (dat gebeurde toen dus ook al!). De britten werden smadelijk uit Afghanistan verjaagd, zeg maar afgeslacht. Er vertrokken 10.000 man uit Khabul, in een week waren ze allemaal vermoord of van kou gestorven, op een man na. Ook vochten de Britten in China, de Opium Oorlogen, de Boxeropstand, veroverden en passant toch Hongkong, maar werden daar ook verslagen, soms door slime russische acties. Hiertussen door speelt ook Napoleon nog een rol. Die wilde ook een wereldmacht worden met Frankrijk. Hij viel Rusland binnen maar werd door de russische winter verslagen. Hij wilde ook India en wilde niet via centraalazie daar naar toe maar via Egypte. Als hij dat had, had hij een goede springplank naar India dacht hij. Later ontstond ook het Duitse rijk onder van Bismarck, met uitbreidingen in europa.

In dit engelstalige boek (ik weet niet of er een nederlandse versie is) wordt deze historie in hapklare brokken en spannend en duidelijk verteld. Het heeft - in iets mindere mate- ook te maken met deze reis in west china omdat ook dat gebied steeds inzet was van russen en britten. Dan had je namelijk toegang tot het chinese rijk via de onbeschermde achterdeur. Zo is Kashgar bv onderdeel geweest van het koninrijk Khiva maar weer daarvan gescheiden door een groot berggebied. Er waren ook wel periodes van relatieve rust in die tijd, dan was er bv tien jaar geen oorlog maar die tijd werd dan weer gebruikt om te herstellen van de kostbare oorlogen en om reserves op te bouwen voor de volgende veldslagen.
De tijd van de oorlogen is grotendeels voorbij maar sommige historici zeggen (schrijft de aueteur van het boek) dat we weer in een relatieve rustperiode zitten en elkaar op andere manieren dwars zitten en op andere gebieden uitbreiding zoeken.(economisch bv). Het Spel is nog niet uit!